Maria Hatırlıyor / Hislerimizi Paylaşalım
Maria Hatırlıyor/Hislerimizi Paylaşalım, ölüm üzerine bir çocuk kitabıdır. Ancak, yas sürecinden ziyade, hatıralar ve insan hayatındaki büyük önemi öne çıkarılmaktadır. Ölümün acısının ancak yaşananların tadıyla hafifleyeceği örtük vurgusunu taşımaktadır, dolayıyla hikâye daha çok yas evresi sonrasına odaklıdır.
Biz, önce çocuklarda ölüm kavramına kısaca değinelim: Çocukların ölüm kavramını öğrenme, anlama, kavrama süreci, yaşı ve gelişim dönemiyle bağlantılıdır. Çocuğun yaşı büyüdükçe ya da yakın çevresinde ölümle karşılaştıkça, ölen kişinin geri gelmeyeceğini, ölümün bir sona erme olduğunu, bir gün herkesin öleceğini ve ölüm için bir neden bulunduğunu öğrenmeye başlar. Yani ölümün dört temel bileşeni ile karşılaşır. Okul öncesi dönemdeki çocuklardan farklı olarak, okul çağı çocukları ölümün geri dönüşü olmayan bir son olduğunu bilirler ve ölen kişinin geri dönmesini beklemezler.
Anne babalar ve öğretmenler çocuklara yaşamın acı gerçeklerini de öğretmek zorundadır, ama ölümü öğretmeyi düşünen çok azdır. Ölüm konusunun bir tabu olmadığı, sorulara gerçekçi yanıtlar verildiği, kısa bir hastalığın ya da ayrılığın açıkça anlatıldığı okullarda ve evlerde ailenin tümü ciddi bir kayıp için çok daha iyi hazırlanmış olacaktır. Hiçbir şey yaşanacak şoku ve üzüntüyü engelleyemez ama bir çocuk eğer yaşamında yer alan yetişkinlerle kolayca konuşabiliyorsa, onlara sırlarını ve sorunlarını açabileceğini biliyorsa büyük bir acının yaşanması durumunda yalnız bu bile çocuğu rahatlatacaktır.
Maria Hatırlıyor/Hislerimizi Paylaşalım, (kitap kapağında ya da arka kapakta yaş grubu belirtilmemiş) daha çok okulöncesi dönem çocuklarına sevilen bir yakının kaybını ve hissedilenleri anlatan, dramatize etmeden gülmece unsurlarıyla harmanlanmış bir hikâye kitabıdır. Hikâye, sevilen ve kaybedilen bir kişiye dair anıları mizah öğeleri de kullanılarak canlı, sıra dışı bir olaylar dizisine dönüştürmektedir. Anıların sıra dışılığı, akıcılığı ilk başta ölüm olayını akla getirmemekte, büyükanneye bir sürpriz hazırlığı olarak ilerlemektedir.
Hikâye, Maria’nın bir sabah uyanıp da odasının penceresini açınca karşılaştığı sürprizle başlıyor: Kar yağıyor. Maria gözlerini kapatır ve hatırlamaya başlar. Büyükannesinin doğum gününde de kar yağmıştır. Bir kış günüdür (MH/HP, s.4). Büyükannesine en güzel hediyenin bir pasta olduğuna karar verir ve önlüğünü, şapkasını takarak pasta yapmaya başlar. Babası ve annesi de ona katılır. Hikâye bir dolu komik olay, babaannenin doğum günü kutlaması, iyi geceler ile devam ederken Maria, “Ne yazık ki büyükannem artık bizimle değil. Onun güzel ve sevgi dolu hatırasını hep kalbimde saklıyorum.” der (MH/HP, s.28-9).
Hikâyede ölüm sonrasında yasın sonlanması süreci açısından acı duymadan hatırlama, birlikte geçen zamanı hatırlayıp mutlu olma vurguları önemli yer tutmaktadır. “Farkında olmadan yanağımdan aşağı bir damla yaş süzüldü ve ufka bakıp kendime ‘Seni çok seviyorum büyükanne’ dedim. Gözyaşım kuruduğunda annemin sesini duydum. ‘Maria, kahvaltı için aşağıya gelmeyecek misin?’ (MH/HP, s.29).
Hikâyede yas tepkileri ve ritüelleri yer almamaktadır. Güzel bir anının anımsanması ve bir damla gözyaşı yer almaktadır. Hikâyenin devamında ölümün evrensellik, kaçınılmazlık ve nedensellik boyutlarına yer verilmezken, geri dönülmezlik, işlevsizlik bileşenlerine yer almaktadır.
Temaya yaklaşım türü gelişimsel ve pedagojiktir. Ölümün tanım ve içeriği terminolojik ve biyolojik olarak hikâyeye içkindir. Kitabın çocuk gelişim dönemlerine koşut olarak ölüm algısına sunduğu katkıları ölüm sonrası hissedilenlerin normalliği, duyguları ifade etme ve anlama, neden sonuç ilişkisi, zor olay ve durumları somutlama olarak sıralayabiliriz. Ölüm olayının sunumunda kaygı yaratacak herhangi bir öğe yer almamaktadır.
Maria Hatırlıyor/Hislerimizi Paylaşalım’ın resim programı ölüm kavramını sağlıklı bir biçimde anlatılmasında önemli bir öğedir. Depresif tasvirler yoktur, tasvir ve duygu uyumu gözetilmiş ve mizah öğeleri resim programına da taşınmıştır. Arka kapakta kitap içeriğine dair yetişkinleri bilgilendirici bir metin ve Maria serisini tanıtıcı bir pasaj yer almaktadır. Kitapta ebeveyn rehberi yer almakta ve hatıraların, geçmişimize ait imgelerin, kimi zaman da ses ve kokuların hafızamızda yer etmesiyle oluştuğu, geçmiş deneyimlerimizle doğrudan ilişkili olan ve onları şimdiki zaman taşımamızı sağlayan hatıralar; önceden öğrenilmiş ya da yaşanmış bir şeyin zihinde yeniden üretilmesi olarak sunulmaktadır. Hikâye de bu izleği gözetmektedir.
Kitabın Adı: Maria Hatırlıyor-Hislerimizi Paylaşalım/Compartir Els Sentiments-La Maria Recorda
Yazar: Anna Obiols
Resimleyen: SUBİ-Joan Subirana
Çeviren: Belirtilmemiş
Türkçe (Orijinal Dili: İspanyolca)
Resimli Çocuk Kitabı (Hikâye)
36 s. – 23,5×23,5 cm, Ciltsiz, 1.hamur, 1.Baskı, Final Kültür Sanat Yayınları, İstanbul, 2011.